Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Türkiye’de birinci olarak 7 Şubat 1993 yılında yayımlanarak yürürlüğe giren ve vakit içerisinde çeşitli revizyonlar yapılmış Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği’nde kimi güncellemeler gerçekleştirdi. Yeşil Kalkınma Gayeleri çerçevesinde yenilenen yönetmelik bugünkü Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, Türkiye’de yatırımların çeşitlenmesi, iklim değişikliği ile gayret ve sıfır atık çalışmaları, bilimsel ve teknik gelişmelerin takip edilmesi, vakit içerisinde karşılaşılan yargı kararları, öteki mevzuatlarda yapılan değişiklikler üzere sebeplerle ÇED Yönetmeliği’nin revize edilmesi gerekliliğinin ortaya çıktığı tabir edildi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı-Hacettepe Üniversitesi İşbirliği ile “ÇED Yönetmeliği’nin Geliştirilmesi Projesi”
Bu kapsamda, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi iş birliği ile “ÇED Yönetmeliği’nin Geliştirilmesi Projesi” yapıldığı, akademisyenler, kurum ve sivil toplum kuruluşlarının da yer aldığı çalışma kümeleri oluşturulduğu, bugüne kadar yürürlüğe girmiş olan tüm ÇED yönetmelikleri ve yönetmelik revizyonları, izin-lisans ve kontrol yönetmelikleri, AB ülkeleri ve öteki ülkelerdeki uygulamalar, yargı kararları da dikkate alınarak ‘ÇED Yönetmeliği Kıymetlendirme Raporu’ hazırlandığı hatırlatıldı. Proje kapsamında; seminer, çalıştay, çalışma toplantıları ve farklı paydaşlarla yüz yüze görüşmelerin yanı sıra saha çalışmaları da gerçekleştirildiği kaydedildi.
Açıklamada, yapılan çalışmalar sonucunda yeni bir anlayış ve iştirakçi bir yaklaşım ile ÇED Yönetmeliği’nin idari kısımlarında ve ek listelerinde düzenlemelere gidildiği, bu çerçevede yeni bir ÇED Yönetmeliği hazırlandığı bilgisi paylaşıldı.
ÇED YÖNETMELİĞİ BAŞKA BİR DEĞERE SAHİP
ÇED Yönetmeliği’nin; Türkiye’nin yeşil kalkınma maksatları kapsamında başka bir ehemmiyet taşıdığı vurgulanan Bakanlık açıklamasında, iştirakçi ve şeffaf bir anlayışla yürütülen ÇED sürecinde; ilgili kamu kurumları ortasında uyum sağlanması, projelerin fiili olarak uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek muhtemel çevresel ve toplumsal sorunların, tasarım evrelerinde kıymetlendirilerek tedbirlerin ortaya konulması, yapılması planlanan faaliyetlerden etkilenmesi olası yöre insanı ve sahip olunan kıymetli ekosistem bileşenlerinin sürece dâhil edilmesi sayesinde, sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasının aşikar olacağına dikkat çekildi.
Bu şuurla hazırlanan ÇED Yönetmeliği’nin, büyümeye devam eden Türkiye’ye, muhafazacı yaklaşım ile kalkınmaya, sahip olunan tüm çevresel ve toplumsal kıymetlere katkı sunacağının ve yol gösterici olacağının ümit edildiği aktarıldı.
Hazırlanan yeni yönetmelikte şu hususlara yer verildi:
Mevcut tariflerde revizyonlar gerçekleştirilmiştir, uygulamaya temel yeni tanımlar eklenmiştir.
Halkın bilgilendirilmesinin aktifleştirilmesine yönelik düzenlemeler gerçekleştirilmiş, yürürlüğe alınan Paydaş İştirak Planı ile katılımcılıkta irtibat yollarının sayısı arttırılmıştır.
İdari kısımların daha faal uygulanmasına yönelik düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.
Faaliyetlerin/Projelerin etrafa olan tesirleri göz önüne alınarak Ek-1 ve EK-2 Listelerinde düzenlemeler gerçekleştirilmiş, ÇED Raporu hazırlanması zarurî olan faaliyetlerin sayısı arttırılmış, hatta kimi dalların tamamı eşik bedeline bakılmaksızın tümüyle Ek-1 Listesi’ne alınmıştır.
Ek-2 Listesi’nde yer alan faaliyetlerin/projelerin de çevresel tesirlerinin daha kapsamlı ve ayrıntılı incelenmesi için Ek-1 Listesi’nde yer alan faaliyetlerde/projelerde olduğu üzere kümülatif tesir kıymetlendirme yapılması, çevresel ve toplumsal hareket planı hazırlanması, sürdürülebilirlik ve etraf izleme planı hazırlanması mecburî hâle getirilmiştir.
Sıfır Atık Planı, Sera Gazı Azaltımı Planı, İklim Değişikliğine Tesirler, Etraf İzleme Planı, Çevresel ve Toplumsal İdare Planı vb. birçok planın “Sürdürülebilirlik Planı” altında ÇED Raporları’nda yer alması zarurî hâle getirilmiştir.