Tunus’ta karşılaşılan zorlukların tesiri, market raflarında kendini gösteriyor.
Ülkedeki siyasi krizin yanı sıra koronavirüs salgını ve Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle ekonomik kriz gün geçtikçe derinleşiyor.
Bu yüzden birçok temel besin hususuna ulaşma konusunda badire yaşanıyor.
Gıda eserlerinin eksikliği yaşanıyor
Son yıllarda patlak veren temel besin kıtlığından ötürü Tunuslular market alışverişlerinde birtakım besin eserlerini kısıtlı sayıda almak zorunda kalıyor.
Özellikle devletin sübvansiyonuyla fiyat sınırlaması getirilen, un, şeker, yağ, süt ve kahve üzere eserlere ulaşmakta külfet çeken Tunuslular, bu eserleri buldukları takdirde kısıtlı sayıda yani kişi başı en fazla iki paketi geçmeyecek halde alabiliyor.
Daha çok kıtlık uyarısı
Küresel tedarik zincirinde yaşanan aksaklığı derinden hisseden ülkeler ortasında yer alan Tunus’ta gelecek periyotta daha çok eserde kıtlık yaşanabileceği tabir ediliyor.
Eski Ticaret Bakanı Muhsin Hasan, ülkedeki ekonomik krizi ve “kıtlık” olarak nitelendirilen temel besin unsurlarına ulaşmada meşakkat yaşanmasını kıymetlendirdi.
“İlk kez şahit oluyoruz”
Hasan, “Tunus tarihinde birinci defa piyasadaki fiyatların bu kadar yükselmesine ve temel besin tedarikinde bu derece zahmet yaşanmasına şahit oluyoruz.” dedi.
Arz ezası ve fahiş fiyat uygulamaları
Ülkedeki ekonomik krizin global krizden kaynaklandığını belirten Hasan, “Temel besin hususlarının sistemsiz arzına neden olan sebeplerin başında global çapta uygulanan koronavirüs tedbirleri ve Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaş geliyor.
Bu krizlerin tesiriyle birçok temel besin hususunda arz düşüncesi ve fahiş fiyat uygulamalarıyla karşılaşıyoruz.” diye konuştu.
“Tek sebebi memleketler arası kriz değil”
Tunus’un buğday, kahve ve şeker üzere iç tüketimi yüksek temel besin unsurlarının çoğunluğunu ithal ettiğine dikkati çeken Hasan, “Yüksek fiyatlar ve besinde yaşanan kıtlığın tek sebebi alışılmış ki memleketler arası kriz değil, Tunus’un kamu maliyesinde yaşadığı zafiyet de kıymetli bir etmen.
Tunus hükümeti sübvansiyon uyguladığı besin ve petrol için üzerine düşen yükümlülükleri aksattığı için ekonomik kriz derinleşerek artıyor.” tabirlerini kullandı.
“Ekonomik kriz toplumsal huzursuzluğa yol açabilir”
Piyasada kimi temel besin unsurlarında yaşanan kıtlığın en büyük sebebinin devletin yaşadığı mali çıkmazdan kaynaklandığını savunan Hasan, şöyle devam etti:
“Piyasada eksikliği görülen temel besin gereçleri çoğunlukla devlet tarafından ithal edilen ve dağıtımı tekelleştirilen eserler.
Gıda güvenliğini sağlayamayan hükümetin ulusal üretimde ve tarım alanında güzel siyasetler geliştirememesi ve berbat seçimler yapması ekonomik gidişatı daha da berbatlaştırıyor. Bu ekonomik kriz, toplumsal huzursuzluğa yol açabilir.”
Kamuya ilişkin şirketler zorluk yaşıyor
Tunuslu iktisat uzmanı İzzeddin Seidan da ülkede kimi besinlerde yaşanan kıtlığın en kıymetli sebebinin kamu maliyesinin içinden geçtiği güç durum olduğu değerlendirmesinde bulundu.
Seidan, devletin kamu kurumlarına (İthalat ve ihracat yapan kamu şirketleri) yapması gereken ödemeleri mali kaynağı bulamadığı için ödeyememesinden ötürü kamuya ilişkin şirketlerin zorluk yaşadığına dikkati çekti.
“Yabancı tedarikçilerin ve bankaların itimadının sarsılmasına neden oluyor”
Tunuslu iktisat uzmanı, “Devletin kamu kurumlarına sübvansiyon için ödemesi gereken tazminatları ödeyememesi kamuya ilişkin şirketleri güç durumda bıraktı.
Bu durum yabancı tedarikçilerin ve bankaların inancının sarsılmasına neden oluyor. Bu inanç kaybı sonucunda bugün kamu kurumlarının global pazardan kimi unsurları tedarik etmede sıkıntılar yaşadığını görüyoruz.” diye konuştu.
Seidan, özel kesim ve yabancı tedarikçilerin ilaç, besin ve yakıt üzere her türlü ithalat süreci için ön ödeme talep etmesinin kamu maliyesi üzerindeki baskıyı daha da arttırdığını kaydetti.
AA’nın haberine nazaran, iktisat uzmanı Seidan kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Hükümetin yanlış siyasetlerinden kaynaklanıyor”
“Kamuya ilişkin şirketlerin şu anki duruma gelmelerinin sebebi hükümetin yanlış siyasetlerinden kaynaklanmakta. 21. yüzyılda, artık devletin bu cins ticari faaliyetlerden elini çekmesi gerektiğini düşünüyorum.
Devlet, çay, şeker yahut kahve tüccarı olmamalı, özel teşebbüslerin yapması gereken bu ticareti devlet koyacağı ticari kanunlarla denetim altına almalı.”
Temel besin hususlarındaki ticari açık besin fiyatlarını artırdı
Tunus Ulusal Tarım Gözlemevi, geçen ay yayımladığı raporda, Tunus’un 2021 Ağustos ayına kadar olan devrinde 1 milyar 321 milyon 900 bin Tunus dinarı olan besin ticaret istikrarındaki açığının 2022 Ağustos ayında 2 milyar 154 milyon düzeyine çıktığını açıkladı.
Gıda açığının artmasında en büyük etkenin geçen yıla nazaran yüzde 489 oranında artış sağlayan tahıl ithalatı olduğu kaydedilen raporda, bitkisel yağ ithalatındaki ticari açığın yüzde 109,5, şekerin ise yüzde 65,6 oranında arttığı belirtildi.
Gıda ticaret istikrarındaki açığın büyümesinin fiyatlarda artışa neden olduğu belirtilen raporda, sert buğdayda yüzde 89,6, arpada yüzde 62,4, yumuşak buğdayda yüzde 61, mısırda yüzde 44,2, bitkisel yağda yüzde 62,8 şekerde ise 46,7 oranlarında artışların gerçekleştiği aktarıldı.
Tunus Ulusal İstatistik Enstitüsü’nün ağustos ayı datalarına nazaran ise Tunus’ta 2021 yılında 10 milyar 400 milyon olarak kaydedilen genel ticaret açığının bu yıl yüzde 61 artarak 16 milyar 900 milyona ulaştığı duyurulmuştu.
