Torbalı’nın kurutulmuş domateslerini en çok Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) tercih ettiğini kaydeden Torbalı Ticaret Odası (TTO) Lideri Abdulvahap Olgun, “Daha evvel kuru domateslerimizi en çok İtalyanlar kullanıyordu ancak geçen yıl ABD birinci sırada yer aldı. Gurur duyarak söylüyorum; ABD’de yenilen hamburgerlerde bizim kurutulmuş domatesimiz var” dedi.
Torbalı’nın bereketli ovalarında 21 bin dekarlık alanda yetişen domateslerin yüzde 80’i salçalık, yüzde 20’si ise kurutmalık olarak kullanılıyor. Nisan ayında ekimi yapılan domatesler, hasat edilmeye başlandı. Seralara getirilip serilen domatesler, tarım personellerinin hünerli elleriyle tek tek ikiye kesilerek güneş ışığı, nem ve rüzgarın tesiriyle kurumaya bırakılıyor. Talebe nazaran kükürt yahut tuz serpilen domatesler, yaklaşık 1 haftada kuruyarak paketlenmek üzere fabrikalara gönderiliyor. 13-14 kilo taze domatesten 1 kilo kuru domates elde ediliyor. Türkiye’nin kurutulmuş domates ihracatının yüzde 95’ini karşılayan bölgede, paketlenen eserler ABD, İtalya ve Japonya’nın da ortalarında bulunduğu 60’ın üzerinde ülkeye ihraç ediliyor. Torbalı Ticaret Odası Lideri Abdulvahap Olgun, bu yılki ihracat amacının 100 milyon dolar olduğunu söyleyerek “Son yıllarda bir değişim görmeye başladık. Daha evvel kuru domateslerimizi İtalyanlar makarna ve pizzalarında kullanıyordu ancak geçen yıl Amerika Birleşik Devletleri birinci sırada yer aldı. Amerikalıların kuru domatesi nerede kullandığı ile ilgili araştırma yaptık ve gördük ki Amerika Birleşik Devletleri kuru domateslerimizi hamburgerde kullanmaya başlamış. Gurur duyarak söylüyorum; Amerika Birleşik Devletleri’nde yenilen hamburgerlerde bizim kurutulmuş domatesimiz var” diye konuştu.
Olgun, “Üretilen domatesin tamamını sofralık olarak tüketmemiz mümkün değil. Bu sebeple salçalık ve kurutma ön plana çıkıyor. Kurutmalık domatesimizin özelliği; Torbalı ovasında yetişip Torbalı güneşinin altında kurutmaya serilmesi ve tekrar buradaki işletmeler tarafından işlenerek ihracat edilmesi. Türkiye’nin çeşitli yerlerinde salçalık olarak da sofralık olarak da domates yetişiyor lakin kurutmalık domateste merkez Torbalı. Zira bu güneşin açışı ve nem oranı Türkiye’nin öbür bir yerinde yok” diye belirtti.
DOMATES AZ, ESER DEĞERLİYE SATILIYOR
Türkiye’de kurutulmuş domates tüketiminin yaygın olmadığını aktaran Olgun, “Biberi kurutuyoruz, patlıcanı kurutuyoruz lakin Türkiye’de kurutulmuş domatesin tüketimi ile ilgili bir kültür yok. Burada üretilen kuru domatesin tamamı ihracata gidiyor. İç piyasaya pazarlanmıyor. Üretici çok şad. Bu yıl ekonomik gelişmelerden ötürü bir kısım üreticimiz pamuk üretimine yöneldi. Bu yıl domates eseri değerli. Talep fazla fakat arzda meşakkat var. Domates eken üreticinin yüzü gülüyor. Çiftçimiz daha evvel işletmelere 1,5 TL’den domates verirken bu yıl 2,5 TL’ye veriyor. Zira domates bu yıl az” kelamlarına yer verdi.
BREZİLYA’DA KURUTULMUŞ DOMATESLER KULLANILIYOR
Üretici Kemal Saygıner de “Bu yıl hava çok hoştu, eserlerde hastalık olmadı. Üretici, ürettiği eserin kalitesini en yüksek düzeyde tutabildi. Üretim az olduğu için kaliteli eserler yüksek fiyattan verildi. Domateslerin kurutma süreci, güneşin doğuşu ile başlayıp güneşin batışı ile bitiyor. Çalışanlar yorucu bir tempoda çalışıyor. Torbalı’da üretilen domatesler ülke iktisadına katkıda bulunuyor. Bizim ana pazarımız Brezilya. Brezilya’nın da et yemekleri meşhur. Müşteri ziyaretleri için gittiğimde et yemeklerinin yanında ve sandviçlerde kuru domates kullanıldığına şahit oldum” tabirlerini kullandı.
EN FAZLA İHRACAT ABD’YE YAPILDI
Kurutulmuş domatesin kullanım alanları, ülkelerin tüketim alışkanlıklarına nazaran farklılık gösteriyor. İtalyanlar meşhur pizzalarında domates sosunu bu domateslerden yapıyorlar. ABD’de hamburgerciler hamburgerlerinde sos olarak bu domatesi kullanıyor. Daha çok pizza ve makarnalarda kullanılan kurutulmuş domatese talep her geçen yıl artıyor. Ege Yaş Meyve Zerzevat İhracatçılar Birliğinin bilgilerine nazaran 2020 de 83 milyon dolar olan kuru domates ihracat fiyatı geçen yıl yüzde 17 artışla 97 milyon dolara ulaştı. Evvelki yıl 31 bin ton olan ihracat ölçüsü yüzde 18 artışla, 36 bin 800 tona çıktı. Türkiye, 106 ülkeye kurutulmuş domates sattı. En fazla kurutulmuş domates ihracatı ise ABD’ ye yapıldı. ABD’yi İtalya ve Almanya takip etti.