Hakem kararları, tarih uzunluğu her daim tartışmalara bahis oldu. Antik çağlardan günümüze, insanlığın tutkuyla sarıldığı spor karşılaşmalarında, hakemlerin verdiği yanlış kararlar kimi vakit sıradan bir kayıptan öteye geçip, trajedilere yol açtı.
Ülkemizin futbol arenası Süper Lig’de her hafta, hakem kararları üzerine bitmek bilmeyen tartışmalar sürüyor.
Fanatikler birbirini yiyor.
Mesela bu hafta Galatasaray – Göztepe ve Fenerbahçe – Hatayspor maçlarında kıyamet koptu.
Yöneticilerin bitmeyen kelam düellosu ateşlendi.
Ekranlar hakem hocalarının kör döğüşüne sahne oldu.
VAR üzere teknolojiler bile bu tartışmaların önünü kesemedi.
GLADYATÖRLERİN ARENASINDA BİLE HAKEMLER VARDI
Evet kusur, insan olmanın kaçınılmaz bir kesimidir; lakin kimi kusurlar, tarihe kanla yazılmış izler bırakır.
Roma İmparatorluğu devrinde, vefatına dövüşen gladyatörlerin arenasında bile hakemler misyon alırdı. Gladyatörlerden biri yenik düştüğünde, hayatını kurtarmak için elini kaldırarak “missio” ismi verilen affı dileme hakkına sahipti. Bu merhamet hakkının tek anahtarı ise hakemin elindeydi. Lakin bazen hakemin kararı, bir canı kurtarmak yerine bir hayatı sonlandırırdı.
TARİHTEKİ BİRİNCİ HAKEM YANLIŞI BELGELENDİ
1910 yılında Samsun’da, o devrin ismiyle Amisos‘ta, bir mezar taşı bulundu. Mermerden yapılmış bu taş, M.S. 2. yüzyılın başına tarihleniyor ve bugün Brüksel Müzesi’nde sergileniyor. Üzerindeki yazıt, sadece bir insanın hikayesini değil, birebir vakitte tarihteki tahminen de birinci “hakem hatasını” belgeliyordu.
Taşın üst kısmında bir dövüş sahnesi, alt kısmında ise genç yaşta mevte mahkûm olmuş Diodoros ismindeki gladyatörün yazgısı şiirsel bir lisanla anlatılıyordu:
Diodoros’um ben burada yatan, muzaffer ve bahtsız
Demetrios’u yendim lakin öldürmedim apansız.
Sonra sinsi bir hakemin yaptığı hile
Öldürdü beni.
DIODOROS’UN HİKAYESİ
Bu dizelerde, sadece mevtin soğuk gerçeği değil, birebir vakitte bir adalet çığlığı saklıydı. Diodoros’un öyküsü, arkeologlar tarafından incelendiğinde, taşın üzerindeki kabartmalar şu sahneyi tasvir ediyordu: Gladyatör Diodoros, rakibi Demetrios’u yere sermiş ve onu merhamet dilemeye mecbur bırakmıştı. Fakat hakem, Demetrios’un kendi kendine düştüğüne karar vererek dövüşü durdurmuş ve tekrar başlamasına hükmetmişti. Tekrar başlayan uğraşta ise baht, bu kere Diodoros’un yanında değildi. Aldığı ağır yaralar onu vefata sürüklemişti.
Böylece bir hakem kusuru, arenada kazanan bir dövüşçüyü hayattan koparmıştı.
O gün arenada yaşanan bu trajedi, bugün çağdaş futbol alanlarında yankılanan hakem yanlışlarını anımsatıyor. Zira bu nedenle saha içinde olmasa bile saha dışında tartışmalardan kaynaklı taraftar can kayıplarını yaşıyoruz.
Hata, beşere dair bir gerçek ve hakemler de birer insan.
Yeter ki, bu kusurların arkasında kasıt olmasın.
Bir hakem, yalnızca yanlışlarından değil, vicdanından da sorumludur.
…Ve vicdan olmadan hakem olunmamalıdır.
