Antalya’nın en değerli sembollerinden, Helenistik periyoda tarihlenen Burçlar üzerinde yer alan, kule kısmı Bizans periyodunda yapılan ve 1900’lü yılların başında 2’nci Abdülhamid devrinde Saat Kulesi olarak inşa edilen tarihi yapıdaki tarihi saatin kaybolduğu argümanıyla ilgili Antalya Valiliği tarafından başlatılan inceleme, Türkiye genelindeki birçok tarihi kulede saatlerin orjinal olmadığını ortaya çıkardı.
ÇOK FAZLA ÖRNEK VAR
Hürriyet’in haberine nazaran, tartışma yaratacak tespiti yapan ise 1960 yılından beri Türkiye ve yurtdışında kamu kurumlarının daveti üzerine saat tamiri yapan nadir ustalardan biri olan Recep Gürgen. Hürriyet’e konuşan Gürgen, şunları anlattı: “Biz uzun müddettir Antalya’daki saat kulesini konuşup tartışıyoruz. Fakat işin aslına bakınca Türkiye’de aslı yerinde olmadığı için yenisini yaptığım çok sayıda kule saati var. Mesela İstanbul Tophane (Nusretiye), Deniz Hastanesi, Büyükada, Ankara Kalesi, Amasya, Manisa, Bilecik saat kulesi.
ÇALINDI DİYEMEYİZ
Bu kulelerde şahsen çalıştım. En son Tophane’yi (GALATAPORT) yaptım. Birebir Antalya’da olduğu üzere buralarda da saatlerin yepyenileri yerinde yoktu. Lakin bunların çalındığını yahut satıldığını katiyetle söyleyemeyiz. Bu tabir sansasyonel bir yaklaşım olur. Bu saatlerin birçoğu ustası olmadığı için tamir edilememiş sonrasında da bedeli bilinmediği için maalesef parçalanmış ya da hurdaya ayrılmış. O yüzden ben bu yerlerin tamamında saat düzeneklerini yine yaptım.”
ORİJİNALLERİ KORUNAN SAATLER VAR
“Elbette motamot korunan lakin tamir gereksinimi olan saatler de var. Mesela Yıldız, Dolmabahçe Sarayı, Boğaziçi, İstanbul Üniversitesi, Kosova Mamuşa saat kulelerinde düzenekler motamot korunmuş. Ben buralarda yalnızca tamir yaptım. Keşke başka noktalarda da düzenekler korunsaydı ancak onlar vakte ve ilgisizliğe yenik düşmüş. Şu an hâlâ tarihi niteliği olan saatler var lakin onlar da vakte yenik düşecek. Zira sistemde yanılgı var. Mesela saat kulelerine onarım yapılıyor, kule için bütçe var lakin saat için yok.”
İKİZİNİ İSTANBUL’DA BULDUK
Antalya saat kulesi ile ilgili son süreci Hürriyet’e anlatan Antalya Valiliği Kültür Varlıkları Ünite Müdürü Müdafaa ve Onarım Uzmanı mimar Cemil Karabayram ise “Kaybolan saat düzeneğinin ikiz kardeşini İstanbul’da bulduk. Kuleye imitasyon bir düzenek takmak yerine yepyeni bir modül ile onarım sürecini tamamlamanın daha uygun olduğunu düşünüyoruz” dedi. Antalya Valisi Ersin Yazıcı’nın süreci şahsen takip ettiğini ve hassasiyet gösterdiğini kaydeden Karabayram, şu bilgileri verdi: “Arşiv araştırmasında saat kulesinin Osmanlı devrindeki fotoğraflarına ulaştık. Daha sonra İstanbul’da yaşayan bir işinsanının fabrikasına konuk olduk. Bu fabrikada tıpkı periyoda ilişkin bir saat sistemi bulduk. İnşallah bu mekanizmayı devlet eliyle almak istiyoruz. Gerekli müracaatları yaptık, sonucun olumlu olacağını düşünüyoruz.”
NE OLMUŞTU
Antalya Saat Kulesi’ndeki onarım ve hafriyat çalışmaları esnasında 22 metre yüksekliği bulunan kulenin dört bir tarafındaki saatlerin orjinal olmadığı ortaya çıkmıştı. Orjinal saatlerin kaybolmuş olabileceği değerlendirilirken, o periyot yerine takılan saatlerin de plastik olduğu belirlenmişti. Tespitin akabinde Antalya Valiliği yepyeni saate ulaşılması için geniş kapsamlı çalışma başlatmıştı.