Nur Kaplan
ANKARA- Pandemi sürecinin akabinde okullarına geri dönen milyonlarca öğrenci yüz yüze eğitimde bir yılı geride bıraktı. Türkiye, salgının birinci yılında okullarını -OECD ülkeleri ortasında Meksika’nın ardından- en uzun müddet kapalı tutan ikinci ülkeydi. Okullardan aylarca uzak kalan öğrenciler, kademeli olarak okulların açılması sürecinde temel bilgi ve hünerlerinde aksaklıklar yaşadı. Salgın toplumsal eşitsizliği derinleştirirken, dezavantajlı ailelerin çocukları eğitimden uzaklaştı.
Eğitim ve Bilim İşçileri Sendikası Genel Lideri (Eğitim-Sen) Nejla Konsey ile pandeminin akabinde yüz yüze başlayan eğitim periyodunu, öğretmen ve öğrencilerin karşılaştığı meseleleri, derinleşen yoksullukla birlikte eğitim dışına itilen öğrencileri, gençlerin ülkeden göçünü, Öğretmenlik Meslek Kanunu’nu ve siyasi partilerin eğitim konusundaki seçim vaatlerini konuştuk.
‘KENDİMİ ÖĞRETMEN DEĞİL, BAKICI ÜZERE HİSSEDİYORUM’
Türkiye, pandemi sürecinde uzaktan eğitimi test etti. Teknolojik alt yapıdaki yetersizlikler, uzaktan eğitime erişimdeki zahmetler, öğrencilerin eğitim alanında kayıplar yaşamasına neden oldu. Akabinde okullar büsbütün açıldı. Yüz yüze eğitim pandemideki kayıpların telafisi için kâfi oldu mu?
Türkiye’de okullar neredeyse 1,5 yıl kapalı tutuldu. Öğrencilerin ve öğretmenlerin bilgi irtibat teknolojilerindeki gereksinmeler karşılanmadan uzaktan eğitime başlandı. Pandemide önemli kayıplar yaşandı lakin Ulusal Eğitim Bakanlığı pandemi şartlarında uzaktan eğitimin durumuna ait istatistik üretmedi, bilgisini paylaşmadı. Yenilik ve Bağlantı Teknolojileri Genel Müdürlüğü, 5 milyonu aşkın öğrencinin EBA’ya erişemediğini ortaya koyana dek kamuoyu kaç çocuğun eğitimin dışında kaldığı bilgisini edinemedi. 12 milyonun üzerindeki öğrencilerin ise uzaktan eğitime hangi seviyede ulaştığını bilmiyoruz.
‘ÇALIŞMAK ZORUNDA KALAN ÇOCUKLAR EĞİTİMİN DIŞINA İTİLDİ’
Öğrenciler bilgisayar ve tabletleri olmadığı için eğitime ulaşamadı, kız çocukları toplumsal cinsiyet rolleri içinde sıkıştılar, konutun içinde çeşitli sorumluluklar aldılar. Fakir çocuklar, mülteci çocuklar, çalışmak zorunda kalan çocuklar eğitimin dışına itildi. Öğretmenler, öğrencilerin gelmemesine karşın ekran başında kaldı lakin fiyatları ödenmedi. 6 Eylül’de okullar açıldı. Bir buçuk ay yardımcı işçi olmadan hijyen şartları sağlanmadan eğitim sürdürüldü. Biz bu süreçte çok sık, “Kendimi öğretmen olarak değil, gardiyan, güvenlik vazifelisi, bakıcı üzere hissediyorum” diyen öğretmenlerle karşılaştık. Okullarda öğretmenler ağır bir yük altında. 1,5 yıllık eksik müfredatla birlikte yaklaşık 3 yıla yakın müfredatı öğrencilerle paylaşmak durumunda kaldılar. Lakin bu periyotta bence kamuoyu hiç olmadığı kadar eğitime ehemmiyet gösterdi. Aileler iki-üç çocukla uğraşamazken öğretmenlerin ortalama 37 öğrenciyle uğraşmalarının zorluğunu, yaşadıkları emek süreçlerini daha âlâ anladılar.
‘GELİR VE SERVET EŞİTSİZLİĞİNİ ORTADAN KALDIRACAK TEDBİRLER GEREKİYOR’
Derinleşen yoksullukla birlikte okul çağındaki çocukların eğitimden uzaklaşarak para kazanabilecekleri işlere yöneldiği gözleniyor. Çocukların, sıhhatsiz beslenmelerine bağlı olarak çeşitli hastalıklar yaşadıkları söz ediliyor. Sizce bu yaşananlar Türkiye’nin yakın geleceği nasıl etkileyecek?
Bir gün Urfa’da bir okulu ziyaret ettim. Öğretmenler odasında onların ekonomik ve özlük haklarına ait konuşurken bir öğretmen arkadaşımız, “Ben bunları konuşmaktan sıkıntı duyuyorum zira benim öğrencilerim sınıfta açlıktan bayılıyor” demişti. Açlıktan bayılan, başını sıranın üzerine koyan, derisi solmuş çocuklarla karşı karşıyayız. Çocukların gözlerinde merak, sevinç, yaramazlık duygusu olması gerekirken daha derin sorunları görüyoruz. 8 milyon genç işsiz var, bu oranın büyük kısmı bizim velilerimiz. Meskene gelir getiremiyor, çocuğuna meyve alamıyor. 10 milyonun üzerinde toplumsal takviyeyle ömrünü sürdüren aile var. Çok süratli artan bir derin yoksulluk ağı var. Gelir ve servet eşitsizliğini ortadan kaldıracak yapısal tedbirlerin alınması gerekiyor. Okullarda öğrenciler kahvaltısını tam yapmış olarak gelirlerse, tam gün okulda kaldıklarında sağlıklı bir kap yemek yiyebilirlerse, her gün bir bardak süt içebilirlerse, gelecekte her çocuğun sağlıklı biçimde eğitime iştiraki gerçekleşir.
Necla Şura ‘GENÇLER ‘BİZ VARIZ’ DİYEMEDİĞİ SÜRECE YAŞLILARIN EGEMENLİĞİ SÜRECEK’
Türkiye’de üniversitelerin geldiği tablo ortada. Milletlerarası muvaffakiyet sıralamasında birinci beş yüze giren üniversite sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Eğitimde yaşanan bu tablo gençleri de olumsuz etkiliyor. Gençler birinci fırsatta yurtdışına gitmeyi hayal ediyor. Giderek artan bir beyin göçü ile karşı karşıyayız. Gençler neden Türkiye’den gitmek istiyor?
Gençler Türkiye’yi terk etmeyi değil, burada kalarak burayı güzelleştirmenin değerli olduğunun farkında olmalılar. Giden öğrencilerin kuşkusuz çok kültürlü bir alandan ve çeşitli tecrübeleriyle memlekete tekrar döneceklerine yönelik umudumuz var. Gençlerin korkulu ve kederli hallerinden sıyrılmaları, onların yetişkinlerle birlikte bir çabaya girmeleri gerek. Politik yaşlılarla, siyasetin biraz daha dışına düşmüş, hayatı eleştirel gözle izleyen gençlerin ittifakına gereksinim var. Gençler, “biz varız” diyemediği sürece yaşlıların egemenliği sürecek. Gençler seçimde nasıl bir ülkede yaşamak istediklerine dair kararlarını verecek. Genç işsizliğinin bu kadar arttığı bir periyotta, anne ve babaya bakımlı bir hayat mı istiyorlar? O sandığa gittiklerinde ne yapacaklarını çok düzgün bilmeleri gerekiyor.
‘DİPLOMALAR GELECEĞİN ONURLU İŞLERİNİ TEMİN ETMİYOR’
Türkiye seçime gidiyor. Her parti eğitimle ilgili vaatlerde bulunmaya başladı. Sizin siyasetçilere temel teklifleriniz nedir? Eğitim alanında “olmazsa olmaz” dediğiniz adımlar nelerdir?
Türk Eğitim Derneği’nin yayınladığı “Seçimin mukadderatı eğitim vaatlerine mi bağlı?” raporda 18-24 yaş ortası gençlerin Türkiye’deki en temel sorunun iktisat olduğu vurgulanıyor. Bunun birinci sırada olmasının büyük bir manası var. İkinci sırada ise eğitim geliyor. Türkiye’de iktisadın demokratikleşmesine muhtaçlık var. Siyasetçilerin adil bir gelir bölüşümü, insan onuruna yaraşır çalışma şartları, garantili istihdam, genç işsizliğinin nasıl çözüleceğine ait açık ve net siyasetleri ortaya koymaları gerekiyor. Gençler “işe girmem mümkün değil, boşuna mı okudum” diye düşünüyor. Artık diplomalarla istihdam ortasındaki bağ neredeyse koptu. Diplomalar geleceğin onurlu işlerini temin etmiyor.
‘KAMUSAL, BİLİMSEL, PARASIZ VE LAİK SİYASETLER ÜRETİLMELİ’
Siyasetçilerin öğrencilere, “Okullar sizler için, kederli, korkulu yerler olmak durumunda değil. Sizin öğrendiğiniz, kültür ürettiğiniz konserlerinizin, kulüp çalışmalarınızın engellenmeyeceği, teklif sunarken çekinmeyeceğiniz, kendinizi özgürce tabir edeceğiniz demokratik yerlerdir” demeleri gerekiyor. Siyasetçiler, kamusal, bilimsel, parasız, laik, cinsiyet eşitlikçi, demokratik ve ekolojiye hassas bir eğitim için gençleri ikna edecek siyasetler üretmelidirler. Siyaset kurumu, çocukların yok sayılmaması gereken anadilinde eğitimin, çok lisanlı bir eğitimin nasıl mümkün olacağını açık ve net siyasetlerle ortaya koyması gerekiyor. Ayrıyeten şu sıralarda Türkiye’de 600 binin üzerinde Arapça, Farsça konuşan mülteci çocuklar var. Anadil farklılıklarımızın bizi bölmeyeceği, bilakis lisana ve kimliğe hürmetin çoğul bir toplum olarak bizleri birleştireceğine yönelik yaklaşımlar özgürce konuşulmalı ve birlikte tahlil üretilmelidir.
Bu eğitim periyodu yeni Ulusal Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in de birinci imtihanıydı. Özer’in bir yılına bakınca neler söylemek istersiniz? Eğitimcilerin Özer’e karne notu kaç?
Milli Eğitim Bakanı devrin başında geldi, faal bir iş birliği ve uyum süreci ile okulların ve üniversitelerin tedbirler alarak açılmasını sağlayamadı. Evvelden bakan yardımcısı olarak tesirli bir pozisyondaydı. Öğretmenlik Meslek Kanunu tartışılıyordu fakat okul içindeki barışı bozacak bu düzenleme onun devrinde hızlandırılarak çıkarıldı. 3 bin yeni anaokulu açılarak okul öncesi eğitime ehemmiyet verdiğini söylüyor. Biz bu çalışmanın dini eğitimi okullarda yaygınlaştırmak üzere olduğunu düşünüyoruz. Bu kadar anaokulu açtınız fakat hangi öğretmenler çalışacak buralarda? Okul öncesi eğitim öğretmenleri için takım ilan edilmedi. Hiç atama yapılmadı. Fiyatlı öğretmenlerle mi eğitim yapılacak bu okullarda? Bu öğretmenler lisans eğitimi görmüşler mi, pedagojik formasyona sahipler mi? Ulusal Eğitim Bakanlığı, 12. sınıflarda devamsızlığı niye kaldırıyor? Lisenin dördüncü sınıfı işe yaramıyor mu artık? Pekala, çocuklar neden devamsızlık yapıyorlar? Yoksulluk yüzünden mi? Çocuklar çalışmak zorunda mı kalıyor? Okul müfredatı öğrencinin ilgisini çekmiyor mu? Öğrenci öğretmen münasebeti güzel değil mi artık? Bu devamsızlık pandeminin bir uzantısı mıdır? MEB bilimsel araştırmalarla ilgilenmiyor.
‘MİLLİ EĞİTİM BAKANI ÖZER’İN KARNE NOTU SIFIR’
Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer ile peyderpey görüşme talep ediyoruz, hâlâ randevu alamadık. Siyasal iktidardan bağımsız duran sendikalarla konuşmuyor, tartışmıyor, taleplerimizi pahalandırmıyor. Eğitim öğretimin niteliği ve eşitsizlikler giderek derinleşti. Eğitim bilimden, sanattan, spordan, cümbüşten büsbütün koparılarak dinci vakıfların, siyasal İslamcı çevrelerin kararına bırakıldı. Çocuk personelliği yaygınlaştırılıyor. Aladağ’da 11 çocuğumuz yanarak öldü. Çocuk istismarı ve ihmali yaygınlaşıyor. Öğretmen emeği kalabalık sınıflarda ağır sömürü altında. 2-3 öğretmenin yapacağı iş bir öğretmene yaptırılıyor. Öğretmenlerimiz memnun değil, mesleklerinin değersizleştirildiğinin farkındalar. Öğretmenler ve eğitim işçileri yoksulluk sonunun çok altında fiyat alıyorlar. Eğitim-Sen’in prensipleri çok açık: Kamusal, bilimsel, laik, parasız, anadilinde, cinsiyet eşitlikçi demokratik bir eğitim. Birebir vakitte karma eğitim. Bu eğitim öğretim yılı içinde bu eğitim unsurlarının çok gerisine düşüldü. Eğitimin temel meselelerinin hiçbiri çözülememiş bilakis daha da ağırlaşmışken, Bakan Mahmut Özer’in şahsında MEB’e lakin “sıfır” verebiliriz. MEB’in karne notu 0’dır.