Çocuk ve gençlik yayıncılığında 26 yıldır varlığını sürdüren Günışığı Kitaplığı tarafından yayımlanan, “Çıtır Çıtır Felsefe” kitap dizisindeki ‘Küçükler ve Büyükler’ ve ‘Aşk ve Dostluk’ kitaplarına yönelik linç ve karalama teşebbüsü birkaç gündür sürüyor.
İktidara yakınlığıyla bilinen birçok medya kuruluşu, bu iki kitaba ait maksat gösterme teşebbüslerini İBB’ye bağlı İstanbul Kitapçısı üzerinden yaptı. “İBB Kitapçısı’nda skandal kitap satışı”, “Ekrem İmamoğlu’nun eşi, görüntü çekip önermişti…”, “İBB kitapçısında skandal bitmiyor” başlıklarıyla verilen haberlerde kitapların birkaç cümlesini cımbızla çekip gerçek bağlamından kopararak, devam sayfalarını vermeyerek kitapları amaca koydular. Türkiye Yayıncılar Birliği ve Günışığı Kitaplığı husus ile ilgili kınama iletisi yayınladığında öğrendik ki İstanbul Kitapçısı kelam konusu kitapların satışını durdurma kararı almış. Bunun da ardından dün yayımlanan Resmî Gazete’de “Çıtır Çıtır Felsefe” serisinde yer alan ‘Oğlanlar ve Kızlar’, ‘Aşk ve Dostluk’, ‘İyi ve Kötü’, ‘Küçükler ve Büyükler’, ‘Beden ve Akıl’, ‘Diktatörlük ve Demokrasi’, ‘Cesaret ve Korku’ isimli yedi kitabın çocuklar için ziyanlı içeriklere sahip olduğu gerekçesiyle muzır ilan edildi.
Peki “Çıtır Çıtır Felsefe” serisindeki kitaplar ne anlatıyor?
Ne anlatıyor olabilir ki dünyada 25’ten fazla ülkede yayımlansın, muharriri Brigitte Labbé “çocukların eğitimine ve gelişimine sunduğu katkıdan” dolayı Fransa Eğitim Bakanlığı tarafından ülkenin en yüksek devlet nişanı olan Legion d’Honneur ile ödüllendirilsin? Hepsinin bir karşılığı var, üstelik bu serideki kitaplar 2006 yılından beri yayımlanıyor; eğitimcilerin okuma listelerinde, ebeveynlerin raflarında… Sansürden, otosansürden kurtulmak; fikir, tabir ve yayınlama özgürlüğünün önünü açmak için daha da çok gayret edilecek günler bekliyor kültür ve yayıncılık dünyasını. İşte tüm bunları Günışığı Kitaplığı’nın Genel Yayın Direktörü ve muharrir Mine Soysal’la konuştuk…
En baştan başlayalım. Öncelikle Brigitte Labbé’nin kaleme aldığı “Çıtır Çıtır Felsefe” dizisinden yayıncısı olarak bahseder misiniz?
Fransız muharrir Brigitte Labbé’nin ortaokul çağındaki çocuklar için hazırladığı “Çıtır Çıtır Felsefe” dizisini 2006’dan beri yayımlıyoruz. Türkçede 32 kitaba ulaşan dizi, tüm dünyada, milyonlarca çocuk ve yetişkin tarafından okunuyor. Dizinin usulü; dünyayı ve hayatı anlamaya çalışan çocuklara, temel kavramları sorular sorarak düşündürmek, tartışmaları ve kolay kolay anlamaları için gerçek ömürden kısa hikayelerle örneklemek. Çocukların, öğretmenlerin ve ebeveynlerin, her kitapta farklı bir kavram üzerine birlikte düşünmeleri, konuşmaları amaçlanıyor. Müellif, kitaplarıyla çocukların eğitimine ve gelişimine sunduğu katkıdan dolayı 2019 yılında, Fransa Eğitim Bakanlığı tarafından ülkenin en yüksek devlet nişanı olan Legion d’Honneur ile ödüllendirildi.
‘AİLE İÇİ YA DA SINIF İÇİ OKUMALAR İÇİN VARLIKLI BİR KAYNAK’
Dizinin tüm dünyada bu kadar okunmasının bir nedeni de anne babalar ve öğretmenlerin çocuklarla konuşurken zahmet çektikleri pek çok temel soruya karşılık vermek için kıymetli bir kılavuz olması diyebilir miyiz?
Çoğu meskende ebeveynler, okullarda eğitimciler sıkıntı mevzularda çocukların sordukları soruları cevaplamakta zahmet çekiyor. Malum dünya, biz yetişkinlerin bile anlamakta zorlandığımız birçok iklimsel felaket, ekonomik kriz, savaş ve şiddet, ayrımcılık ve nefretle dönüyor kaçtır. Asla yaşamak istemediğimiz, nedenlerini bir türlü değiştiremediğimiz, çaresiz kalakaldığımız çok fazla makus şey oluyor. Hem toplumsal hayat hem de teknoloji sayesinde çocukların soruları da arttı, çeşitlendi. Eskiye oranla onlara, gerçek ve anlaşılabilir karşılıklar vermek giderek güçleşiyor. “Çıtır Çıtır Felsefe” dizisi imkan sağladığı ortak okumalarla birçok kavram, sıkıntı, durum üzerine çocukla yetişkinin birlikte baş yormasını, yanıtları birlikte aramasını mümkün kılıyor. Bu nitelikli zihinsel paylaşımlar, nesillerarası bağlantının pekişmesi için, karşılıklı hak ve özgürlüklerin farkına varılması için çok bedelli. Aile içi ya da sınıf içi okumalar için güçlü bir kaynak.
Birkaç gün evvel medya aracılığıyla bu serinin iki kitabından cımbızla çekilmiş iki cümleyle bir linç kampanyası başlatıldı. Bu iki kitap; “Küçükler ve Büyükler” ile “Aşk ve Dostluk” ne anlatıyor?
‘Küçükler ve Büyükler’ (2013) kitabı, “küçük” ve “büyük” olmanın manasını irdeliyor. Yetişkinlerin ve çocukların karşılıklı haklarına odaklanıyor ve çok kıymetli bir soru soruyor: Yetişkin olmak, küçükler üzerinde güç kullanmayı haklı kılar mı? Örneğin bir çocuk, bir büyük tarafından tacize uğrarsa nasıl düşünmeli ve ne yapmalıdır? Kitaptaki örnek hikaye sayesinde, böylesi travmatik bir taarruza maruz kalan çocuğun iç sesini duyuyoruz. Nasıl yardım istediğini ve cürümlünün polislerce yakalandığını okuyoruz. Çocuklar, tacizin, istismarın “suç” olduğunu ve vücutları üzerindeki haklarını öğreniyorlar.
‘Aşk ve Dostluk’ (2012) kitabı ise, sevginin bu iki farklı biçimini işliyor. Kıskançlığın ve şiddetin, hiçbir formda sevginin uzantıları olamayacağını, eşlerin ortasında olması gereken sevgi ve şefkati vurguluyor. Sevgi sayesinde diğerlerini dakendimizi de nasıl daha uygun tanıyabildiğimize, kendine hürmetin ehemmiyetine işaret ediyor. Örneğin, aşkın iki kişilik özel bir alana gereksinim duyduğundan kelam ediliyor. Bizimkisi üzere bayan ve çocuk cinayetlerinin akıl almaz hale geldiği, cinsiyet eşitsizliğinin, ayrımcılığın yükseldiği toplumlarda büyümek zorunda kalan çocuklar için çok pahalı insani hisleri hatırlatıyor.
‘NEYİN NİÇİN NASIL ANLATILDIĞINI BİLMEDEN…’
Ne yazık ki birtakım makûs niyetli şahıslar, bu iki kitabımızın birkaç cümlesini bağlamından koparmaya, tek bir kitapmış üzere göstererek farklı manalar yüklemeye cüret ettiler. Daha da üzücü olan, kimi toplumsal medya etraflarında yalnızca siyasi gayelerle yayılan bu gerçek dışı, kasıtlı, palavra haber yüzünden bir küme gazetenin, birtakım online satış sitelerinin, hatta zincir kitabevinin, kitapların okura ulaşmasını engellemesiydi. Okumadan, neyin niçin nasıl anlatıldığını bilmeden kitapları “suçlu” ilan etmek, sansür ve otosansürün ülkemizde ulaştığı ürkünç noktayı gösteriyor. Sonuçta bugün dizinin 7 kitabının birden “muzır” bulunduğu gerekçesiyle lakin 18 yaş üstüne ve poşette satılabileceğine ait karar açıklandı.
Başlatılan karalama ve linç kampanyasında aslında İBB’nin İstanbul Kitapçısı’ndan satılmasına hatta Dilek İmamoğlu’nun bu kitabı önermesine yönelik, haberler daima buradan verildi medyada…
Başlangıç noktası dediğiniz üzereydi tahminen. Pandeminin daha birinci aylarında, bir anneyle kızının pek çok kitap üzerinden sohbetlerini paylaşan görüntü, siyasi bir karalama kampanyasına araç kılınmak istendi. Lakin sonra atak süratlice yayınevimize, hatta kitapların müellifine ve editörüne yöneldi. Sorgulamaktan, araştırmaktan bihaber, bilginin basitçe, “kulaktan dolma” edinilebileceğine inanan, duyduğu her şeye inanan insanlarımız bu oyuna alet edildi. Neyse ki, Türkiye Yayıncılar Birliği’nin ve çabucak akabinde yayınevimizin açıklamaları mevzuyu aydınlattı. Her yaştan sayısız okurumuzun, kıymetli meslektaşlarımızın, kitaplara emek veren büyük bir topluluğun mükemmel takviyesiyle sarmalandık.
Kitapların İBB İstanbul Kitapçısı tarafından satışı durduruldu. İBB olayla ilgili sizinle bir bağlantı kurdu mu?
Maalesef yayınevimize rastgele bir şey sorulmadı, bilgi verilmedi, münasebet gösterilmedi. Üzücü, ancak bence bu satıştan çekme uygulamasının tek bir manası var: Kitabevlerinde bile, kitapları bilen, açıp bakan, işin doğrusunu öğrenmek isteyen olmayınca, otosansür çetelerine boyun eğmekten öbür deva kalmıyor. Meğer ne siyasi kutuplaşma ne nefret söylemi ne de halkı aptal yerine koyan yaklaşımlar, kitapların çok renkli, sessiz lakin güçlü zihinsel dünyasına hükmedebilir. Gerçek dışı palavra haberler yüzünden kitaplarımızın satışını engelleyen az sayıdaki kitabevi ve online platformun bir an evvel bunun da farkına varmasını umuyoruz.
‘KURUL KARARINA YÖNELİK GEREKLİ TÜREL SÜRECİ BAŞLATIYORUZ’
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı Küçükleri Muzır Neşriyattan Muhafaza Kurulu’nun dizinin 7 kitabıyla ilgili kararını öğrendik. Bundan sonra ne olacak?
Çok üzücü nitekim. Küçükleri Muzır Neşriyattan Muhafaza Kurulu’nun bugün (24.06.2022) Resmî Gazete’de yayımlanan kararıyla “Çıtır Çıtır Felsefe” dizimizin 7 kitabı yalnızca poşet içinde rafa çıkabilecek. Dizinin; ‘Aşk ve Dostluk’, ‘Beden ve Akıl’, ‘Cesaret ve Korku’, ‘Diktatörlük ve Demokrasi’, ‘İyi ve Kötü’, ‘Küçükler ve Büyükler’, ‘Oğlanlar ve Kızlar’ isimli 7 kitabı “muzır” ilan edildi. Kararda sadece, “Kitapların içerisinde yer alan birtakım tabir, görsel ve tasvirlerin 18 yaşından küçüklerin maneviyatı ve gelişimleri üzerinde muzır etki yapacak nitelikte…” tabiri yer alıyor. Uzun yıllardır okunan, eğitimcilerin, psikolog-pedagogların yaygınlıkla kullandığı, ortaokul seviyesine önerilen kitaplarımıza getirilen bu yasaklamanın, hem çocukların okuma, gerçek ve yapan bilgi edinme haklarının engellenmesine hem de okuma kültürümüzü geriletecek tesirlere neden olacağı kanısındayız. Münasebetiyle heyet kararına yönelik gerekli tüzel süreci de süratle başlatıyoruz.
Biz her yaştan okurlarımız için çeşitliliği güçlü, nitelikli edebiyat kitapları yayımlamayı sürdüreceğiz. Sansür ve otosansürün karanlığına karşı okuma hak ve özgürlüklerini savunmayı sürdüreceğiz. Çocukların, gençlerin birer özgür ruh olarak kanatlanması, kendi yollarında ilerlerken yeni fikirlerle coşması, yetişkin dünyaya güç ve yürek katması için hep kitaplardan da yararlanmalarını sağlayacağız.
‘HER GÜNKÜ ÜZERE, İŞİMİZİ EN DÜZGÜN YAPMAK İÇİN DAHA ÇOK ÇALIŞACAĞIZ’
26 yıllık bir yayıncı olarak bu olanlardan dolayı ne hissediyorsunuz?
Uzun yıllar evvel üç genç bayan, çocuklar ve gençler için çağdaş, nitelikli, yenilikçi bir kitaplık kurma hayaliyle yola çıktığımızda, işimizin kolay olmayacağını biliyorduk. Bir yandan toplumun çocuğa bakışı, aile kültürü, dini ve ahlaki kabuller, öte yandan hudutlu okuma kültürümüz, eğitim öğretimdeki kontrolcü yaklaşımlar, gerek çocukların gerekse yetişkinlerin özgür seçimler yapmasını, dilediğini okumasını engelleyebiliyor. Lakin bizim gözümüz daima gelecekte. Bu harika, bu sıkıntılı ülkede büyüyen yeni jenerasyonların kitapların, edebiyatın, şiirin, ideolojinin de takviyesiyle dünyadaki yaşıtlarıyla birlikte, çok renkli bir gelecek inşa edeceğine inanıyoruz. Medya ve kamu kuruluşları aracılığyla maruz bırakıldığımız tavır ve kararlar, bu inancımızı, inancımızı örseleyemiyor. Elbette böylesi vakitlerde kalbimiz kırılıyor, epey haksızlığa tanıklıktan soluksuz kalıyoruz. Lakin Günışığı Kitaplığı, nitelikli kitaplar yapmaktan, tüm mahzurlara karşın okurlarına ulaşmaktan, kültürel çeşitliliği ve kapsayıcılığı korumaktan, tabir ve yayımlama özgürlüğünü savunmaktan asla geri durmayacak. Her günkü üzere, işimizi en düzgün yapmak için daha çok çalışacağız.