Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, Marmara Denizi’nde meydana gelebilecek bir sarsıntının deniz içinde heyelanları tetikleyip tsunamiye yol açabileceğini belirterek, “Marmara Bölgesi’nin kıyılarını bu tehlikelere karşı korumak maksadıyla biz bu istasyonları çalıştırıyoruz. Marmara’yı çok yakından izliyoruz.” dedi.
Prof. Dr. Özel, Marmara Denizi’nde yaşanabilecek mümkün bir tsunamiyi evvelden tespit etmek ve mümkün ziyanı en aza indirmek için yürüttükleri çalışmalar hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Endonezya’nın Sumatra adasında 26 Aralık 2004’te meydana gelen zelzele ve akabinde oluşan tsunami felaketinin üzerinden 20 yıl geçtiğini aktaran Özel, bu afette 250 binden fazla can kaybı yaşandığını hatırlattı.
Tsunaminin en fazla can kaybına yol açan afetler içine girdiğini vurgulayan Özel, 2004 yılında meydana gelen felaketten sonra Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tüm denizlerde tsunami servis sağlayıcı, tsunami erken ikaz ve ziyan azaltma sistemleri kurulmasının tavsiye edildiğini aktardı.
Özel, “Bizim bölgemizde, yani Kuzeydoğu Atlantik, Doğu Akdeniz bölgesinde ve ilişkili denizler için bir tsunami ihtar merkezi kurulması teşebbüsleri 2005 yılında başladı.” dedi.
“ŞİMDİYE KADAR 46 TSUNAMİ BİLDİRİSİNİ İLGİLİ KURUMLARA BİLDİRDİK”
Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsünün, Dışişleri Bakanlığı tarafından tsunami uyarı merkezi çalışmalarına katılmak üzere görevlendirildiğini aktaran Özel, “Kandilli Rasathanesi ülke içinde bütün uyumu sağlayarak Harita Genel Komutanlığı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Afet İşleri Genel Müdürlüğü şu anki AFAD üzere birçok kurumla işbirliği yaparak, ülke çapında uyumu sağladı. Devlet Planlama Teşkilatının da katkılarıyla çeşitli toplantılar ve çalışmalar gerçekleştirildi.” diye konuştu.
Özel, bu süreçte Ege Denizi’ndeki komşu ülkelerin de tsunami ikaz merkezi olma eforlarının kelam konusu olduğunu vurgulayarak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Önemli diplomatik ve bilimsel tartışmalar sonucunda Kandilli Rasathanesi 2012 yılında tsunami hizmet sağlayıcı olarak tespit ve kabul edildi. 1 Temmuz 2012’den beri biz bu denizlerde meydana gelebilecek 5,5 ve sığ, karşıt ya da olağan faylanmalı zelzele sonucu olacak tsunami ikaz iletisini bölgemizde 13 ülkeye, Türkiye içinde AFAD’a, Muğla Belediyesi’ne, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ve ilgili kurumlara servis ediyoruz. Şimdiye kadar 46 tane tsunami iletisi üretilmiş ve ilgili kurumlara bilgi vermişiz.”
Prof. Dr. Özel, Marmara Denizi’nde gerçekleşebilecek mümkün bir tsunami tehlikesine karşı yaptıkları çalışmalarla ilgili de bilgi verdi.
Geçen yıl Kandilli Rasathanesi olarak 20 müşahede istasyonu daha kurduklarını belirten Özel, “Kuzey Anadolu fay zonunun Marmara Denizi içindeki devamında meydana gelebilecek bir deprem, Marmara Denizi içinde heyelanları tetikleyebilir. Bu heyelanlar da deniz suyunun yükselmesi sonucunda tsunamilere neden olabilir. Bu tehlikelere karşı Marmara Bölgesi’nin kıyılarını korumak için biz bu istasyonları çalıştırıyoruz. Marmara’yı çok yakından izliyoruz.” sözlerini kullandı.
“5,5 BÜYÜKLÜĞÜN ÜZERİNDEKİ ZELZELELERDE TSUNAMİYE KARŞI UYARIYORUZ”
Kandilli Rasathanesi Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Bölgesel Sarsıntı Tsunami İzleme Kıymetlendirme Merkezi Tsunami Operasyonlarından Sorumlu Müdür Yardımcısı Dr. Musavver Didem Cambaz ise enstitünün, tsunami servis sağlayıcı ve memleketler arası tsunami ikaz merkezi olarak hizmet verdiğini söyledi.
UNESCO çatısı altında akreditasyonunu almış bir kurum olarak, 7/24 sarsıntı tahlillerini yaptıktan sonra tsunami potansiyeli bulunan durumlara ait bildiriler yayınladıklarını aktaran Cambaz, ” Bu iletileri Kuzeydoğu Atlantik, Akdeniz ve temaslı denizler dediğimiz Marmara, Karadeniz ve Ege Denizi’ni de içine alan alanda 13 ülkeden 16 enstitü ve kuruma, ülkemizde direkt AFAD’a, bunun dışında projelerde işbirliklerinden ötürü sistemimize kayıt olan ünitelere dağıtıyoruz.” halinde konuştu.
Cambaz, denizde yahut denize yakın bir arada 5,5 büyüklüğün üzerindeki sarsıntılarda tsunami ihtar iletileri yayınladıklarını belirtti.
Deniz düzeyi yüksekliklerini gözlemleyip anomali görülmesi durumunda devam bildirilerini da yayınladıklarını söz eden Cambaz, makul bir vakit geçmesi ve hiçbir değişikliğin olmaması durumunda bildirisi sonlandırdıklarını anlattı.
“TSUNAMİ İLETİLERİ ÇEŞİTLİ DENİZLERDEKİ MÜŞAHEDE İSTASYONLARIYLA DESTEKLENİYOR”
Cambaz, Kandilli Rasathanesi Sarsıntı Araştırma Enstitüsü’nde yayınlanan tsunami bildirilerinin, Türkiye’de çeşitli denizlerdeki müşahede istasyonlarıyla da desteklendiğini lisana getirdi.
Daha evvelki yıllarda Harita Genel Müdürlüğünün işletmekte olduğu istasyonları birincil olarak kullandıklarını söz eden Cambaz, şunları kaydetti:
“Fakat son yıllarda yaptığımız çalışmalarla bilhassa İstanbul Vilayet Afet Risk Azaltma Planlaması kapsamında kurulan istasyonlarla, şu anda Marmara Denizi’nde 20 yeni istasyon kuruldu ve ülkemizde en güzel izlenen denizlerden bir tanesi Marmara Denizi. Şu anda Kandilli Rasathanesi tarafından işletilen 24 istasyonla Marmara Denizi izlenmekte. Rastgele bir deniz düzeyi değişikliği anında ölçülerek bunlarla ilgili iletiler gerekli görüldüğü durumlarda yayınlanmakta.”