Müjde Işıl – Bazen sinemanın sorunu ya da başına gelenler, sinemanın önüne geçer. Muhammed Resulof imzalı “The Seed of the Sacred Fig/Kutsal İncirin Tohumu” bunun güzel bir örneği. Tahminen yalnızca ‘İran’daki yasaklara muhalif’ olarak tanımlanıp hürmet duyulacak bir sinema iken direktöre ve takımına uygulanan cezalar, onu bir anda dünya çapında sansür tersi bir özgürlük simgesine dönüştürdü.
Geçen sene Altın Palmiye’de yarışacak sinemalardan biri olarak açıklanması ile ismi daha sık duyulmaya başlanan “Kutsal İncirin Tohumu” için İran’ın sansür kuralları çoktan işlemeye başlamıştı aslında. Evvel sinema grubuna İran’dan çıkış yasağı getirildi. Sonrasında oklar Muhammed Resulof’a çevrildi. “Kutsal İncirin Tohumu”nu müsaadesiz çekmesi, ülkenin güvenliğine karşı cürüm işlemesine karşın sinema çekmeye devam etmesi ve sinemadaki aktrislerin başörtülerini kurallara uygun takmadığı münasebetleriyle yargılanıp hatalı bulundu. Sekiz yıl mahpus ve kırbaç cezası verildi. Sistemle daima gayret eden, muhalefetini sürdüren, daha evvelce de yasak ve cezalara maruz kalan Resulof, sonunda ülkesini terk etme kararı aldı. Toplumsal medya hesabından yaya olarak kaçtığı görüntüyü paylaşan Resulof “Dünyanın her köşesinde sizi ve karanlık rejiminizi tarihin derinliklerine gömmeyi sabırsızlıkla bekliyorlar.
İşte o vakit anka kuşu üzere o topraklardan yeni bir hayat başlayacak” diye not düştü. Almanya’dan sığınma hakkı alan Resulof, sinemasının Cannes’da gerçekleşen prömiyerine katıldı. Heyet, sineması anadallarda ödüllendirecek kadar beğenmese de bu çabayı karşılıksız bırakmadı ve ödül listesinde olmayan özel bir ödül ile taltif etti Resulof’u. Almanya da sineması Oscar’a yolladı.
Kurban mı yoksa hatalı mu?
Film, birbirinden ayrışan iki kısımdan oluşuyor. Birinci kısımda terfi almış bir soruşturma hâkimi, onun eşi ve iki kızı ortasındaki bağlantıyı izliyoruz. Ülkede bayanların başını çektiği protestolar onları da etkiliyor. Anne kızlarını, babalarını zorda bırakmayacak biçimde örtünmeleri, toplumsal medyadan sakınmaları konusunda uyarırken kızların, vicdanlarının sesini dinlediğini ve hemcinslerini desteklediğini görüyoruz. Anne-baba kusurlar yapmakla birlikte makus insan değiller. Bu kısımda Resulof, İran’daki başörtüsü protestolarının gerçek imgelerine yer veriyor. İran’da sistemin ailelere, ailelerin de gençlere yaptığı baskıyı gerçekçi ve etkileyici bir biçimde anlatıyor Resulof. Daha evvel de direktörle çalışmış Missagh Zareh (baba rolünde), İran’daki protestolara şahsen katılmış Süheyla Gülestani (anne rolünde) aile içindeki tansiyonu muvaffakiyetle yansıtıyor.
İkinci kısımda sinema çeşit değiştiriyor güya. Babanın silahının kaybolması üzerine ailesine uyguladığı şiddet anlatılıyor. Birinci kısmın kent hayatındaki tansiyonu, taşrada kovalamacaya dönüşüyor. Doğal atmosferi etkileyici olsa da kayıp silah konusu, sinemanın gerçeklik hissini yok ederken baba karakteri için hedeflenen, ‘kurban mı yoksa hatalı mu?’ ikilemini seyirci nezdinde yaratamıyor. Cannes vakti büyük sükse yapan, İran’daki yasakların simgesine dönüşen “Kutsal İncirin Tohumu”, yakın vakte kadar En Düzgün Milletlerarası Sinema kolunda Oscar’ın favorisiydi. Fransa ismine yarışan “Emilia Pérez”in yükselişi karşısında geri planda kalsa da üzerinde en çok konuşulan İran sinemalarından biri olarak tarihe geçti bile.