Granada kent merkezindeki bir yerde yapılan hafriyatları yürüten grubun başındaki arkeolog Dr. Amjad Suliman, 18 Ekim 2021’de 1000 metrekarelik bir alanda başlattıkları hafriyat sonrasında 5 toplu mezar ve 600 kadar insan iskeleti bulduklarını söyledi.
Suliman, tarihi kaynaklar ve yürüttükleri arkeolojik çalışmalarda Endülüs İslam periyodunda Sahl Ben Malik (12. yüzyıldaki bir alim ve Endülüs şairi) ismiyle, devrin Avrupa’daki en büyük Müslüman mezarlığının Granada’da olduğunu bildiklerini aktararak, bu topraklarda kazılan her yerin altından Endülüs İslam devrine ilişkin kalıntıların çıktığını vurguladı.
”Her cinsiyetten insan kemiği bulduk”
Kazı çalışmalarında Orta Çağ’a kadar gelen bulgulara ulaştıklarını söz eden Suliman, “Tarihte yaşananlar ve yer darlığından alt alta üst üste her yaştan her cinsiyetten insan kemiği bulduk ve yüzlercesini belgeledik. Periyodun Müslümanları, zorla Hristiyanlaştırmaya karşı kendi kimliklerini gizleyerek mezarlarına konulması için kefenlerinin yanına bir mevt kartı bırakıyorlardı. Hafriyatlarda bundan da kesimler bulduk.” dedi.
Mevcut yasalar gereği kentte yapılan her hafriyatta en az 2 kişilik arkeolog heyeti bulundurulmasının zarurî olduğunu anlatan Suliman, Endülüs İslam devrinde Hristiyanların eline geçen son kentin Granada olmasından ötürü buradaki Müslüman kayıplarının çok daha fazla olduğunu kaydetti.
Granada’nın 1492’den sonra zorla Hristiyanlaştırıldığını, bunu kabul etmeyen Müslüman ve Musevilerin sürgün edildiğini hatırlatan Suliman, şöyle devam etti:
“1501’de Katolik Hükümdarlar aldıkları kararla, Müslüman mezarlıklarındaki taşların o periyot inşa edilen başta dini olmak üzere birçok yapıda kullanılması talimatını verdi. Günümüzde El Hamra Sarayı’nın kimi duvarlarında yahut San Jeronimo Manastırı’nda bu mezar taşlarını görebiliyoruz.”
“Amacımız gerekli tahlillerin yapılıp kalıntıların Müslüman mezarlığına gömülmesi”
Granada Ulu Cami Vakfı Lideri Umar del Pozo da Granada’da bu vakte kadar farklı yerlerdeki hafriyatlarda Müslümanlara ilişkin çok sayıda insan kalıntısı bulunduğuna işaret ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Şimdi ise kent merkezinde bunlara ulaşıldı. Bu vakte kadar ortaya çıkartılan insan kalıntıları, Granada Kültür Müdürlüğü deposunda bekletiyordu lakin bu yeni buluşta antropolojik tahliller için kemikleri biz almak istiyoruz. Daha sonra bu kemikleri Müslüman mezarlığına götürüp orada defin sürecini yapmak istiyoruz. Uzun bir süreç ve kıymetli bir finansman gerekiyor. Hedefimiz gerekli tahlillerin yapılıp kalıntıların Müslüman mezarlığına gömülmesi.”