Libya‘da sergilediği direnişle dünya çapında tanınan Ömer Muhtar‘ın 16 Eylül 1931’de işgalci İtalya güçleri tarafından idam edilişinin üzerinden 91 yıl geçti.
Libya‘nın dağlık bölgesi Cebel Ahdar’da 1860’larda dünyaya gelen Muhtar, eğitimini bölgede aktif Senusi Hareketi medreselerinde aldı. Eğitiminde muvaffakiyet gösteren ve hareketin önde gelen isimlerinin dikkatini çeken Muhtar, 1899 yılında Çad’da Fransızların sömürge ve misyonerlik çalışmalarına karşı silahlı çaba verdi.
İtalya, 1911’de Libya‘nın işgalini başlatarak, Trablus ve Bingazi’ye saldırdı. İtalyan kuvvetleri bölgedeki Osmanlı güçlerinden teslim olmalarını talep etti lakin Osmanlı birlikleri bunu reddederek Libya mahallî savunma birlikleriyle, iç kesitlere çekilip, İtalyanlara karşı çaba etti.
Osmanlı birlikleri, Balkan Savaşı’nın patlak vermesiyle Anadolu’ya geri dönerken, İtalyanlar Trablusgarp vilayetine bağlı, Trablus, Fizan ve Sirenayka bölgelerini ele geçirdi.
Mesleği Kur’an-ı Kerim ve İslami ilimler öğretmenliği olan Ömer Muhtar, coğrafyayı yakından tanıması ve stratejik savaş taktikleriyle İtalyanları büyük hezimete uğrattı. Savaşlardaki başarılarıyla “Çöl Aslanı” lakabını alan Muhtar, ilerlemiş yaşına karşın İtalya’ya karşı 22 yıllık gayreti boyunca birçok işgal valisini yenilgiyle ülkesine gönderdi.
İtalya’da idare değişikliğinin akabinde başa geçen faşist Başkan Benito Mussolini, 1930 yılında bölgeye İtalyan valisi olarak General Radolfo Graziani’yi atadı.
Graziani’nin idaresindeki İtalyan güçlerinin ulusal direnişçilere karşı askeri teşebbüslerinin başarısız olmasının akabinde, 1931 yılında Mussolini’nin de onayıyla İtalya bölgede kanlı yeni bir taktiğe girişti.
Cebel Ahdar bölgesindeki yaklaşık 100 bin kişilik sivil lokal halk, kıyı şeridindeki toplama kamplarına getirildi ve Mısır sonu da kapatılarak, Libya direnişçilerinin dayanak çizgisi kesildi.
Muhtar’ın liderlik ettiği Senusi birlikleri gayretine devam etti fakat mahallî halktan İtalyanlarla iş birliği yapanlar ve İtalya hava kuvvetlerinin taarruzlarıyla, Muhtar, 11 Eylül 1931’de Slunta bölgesinde pusuya düşürüldü, yaralandı ve yakalandı.
İtalyan güçleri tarafından Slunta savaş esirleri kampında çıkarıldığı kelamda mahkemede idama mahkum edilen Muhtar, 16 Eylül 1931’de idam edildi.
Muhtar’ın çaba ettiği İtalyan Kumandan Graziani de Ömer Muhtar ile tanışmasının akabinde şunları söylemişti:
“Orta uzunluklarda, iri yapılı, saçı, latifeli ve bıyıkları beyaz, Ömer, atik ve canlı bir zekaya sahipti, dini mevzularda bilgili, güç dolu ve çetin bir karaktere sahipti. Özverili ve tavizsizdi. Senusi Hareketi’nin en önde gelen başkanları ortasında yer almasına karşın mütedeyyin ve yoksul kalmıştı.”
Çöl Aslanı, beyaz perdede
İtalyanlara karşı sergilediği direnişle Libya’da ulusal kahraman haline gelen Ömer Muhtar’ın gayreti Hollywood’un da dikkatini çekti. İslamiyet’in doğuşu bahisli “Çağrı” sinemasıyla tanınan Suriyeli direktör Mustafa Akkad, “Çöl Aslanı” (1981) sinemasında Muhtar’ın İtalyanlara karşı sergilediği çabayı izleyicilerle buluşturdu.
Dönemin Libya başkanı Muammer Kaddafi’nin de finanse ettiği sinemada Ömer Muhtar’ı, Oscar ödüllü oyuncu Anthony Quinn canlandırmıştı. Sinemada Muhtar’a atfedilen “Bizler teslim olmak nedir bilmeyen bir milletiz, ya kazanırız ya da ölürüz.” kelamları “Arap Baharı” isimli süreçte düzenlenen şovlarda Libyalıların taşıdığı pankartlara da yansımıştı.
20 yıldan uzun bir mühlet İtalyan sömürgecilere karşı uğraş veren ve “şehitlerin hocası”, “mücahitlerin hocası” lakaplarıyla da anılan Ömer Muhtar’ın şehadet yılı, Libya’da her yıl “Şehit Günü” ismiyle resmi tatil ilan ediliyor.