‘Gömleğimi kaldırırsan kendini görürsün’

Arif Ay

Mustafa Akar’ın “Savaşa Çağrılmadığım Günler/Toplu Şiirler” (Muhit Kitap, 2022) isimli kitabı, günümüz şiirinin ne çeşit imkânlara sahip olduğunu görmemiz açısından örnek bir şiir toplamı. Bu o denli bir imkân ki birden fazla vakit gerçeğin hayali aştığına şahit oluruz. İçinde hayat akan bir şiirde hayale yer kalır mı bilinmez. Dolaysıyla Mustafa Akar, fildişi kuleden değil, hayatın içinden seslenir. Bu ses hayatın bütün renklerini, akışını natürmort tablolar halinde değil, canlı tablolar olarak göz önüne serer. Şiirle ünsiyet kurmamızı kolaylaştıran bir yalınlık, içtenlik ve sahihlik vardır bu tablolarda. Edgar Morin’in dediği üzere “Şiirin hedefi, bizi şiir haline sokmasıdır.” Akar’ın şiirlerini okurken ister istemez şiirin bir kesimi da biz oluveririz. “Şiir herkesçe yaratılmalıdır. Tek kişi tarafından değil” diyen Lautreamont’a hak vermemek elde değil. Paul Eluard’ın şu kelamlarına kulak verelim: “Tüm fildişi kuleler yıkılacak, tüm kelamlar kutsallaşacak ve sonunda kendi gerçekliğiyle uzlaşan insan, doğaüstünün kapılarını gözleri kapalı açabilecek.” Eluard, şiirin beşere dair en değerli fonksiyonunu lisana getirirken, “Ozan esinlenenden çok esinleyendir” kelamını de hatırlatır bize.

ÇOCUKLUK DÜNYASINA DOĞRU

Türkiye’nin siyasi, toplumsal, kültürel ve folklorik tarihi lakin bu kadar anlatılabilir şiirle. Dolaysıyla Mustafa Akar’ın şiirleri, eski vakit destanlarının günümüz kent lisanına dönüşmüş halidir diyebiliriz. Bu destanın kaynağı çocukluk devridir kuşkusuz. Zira çocuğun dünyası gizemli ve masalsıdır. O periyotta yaşanan her detay belleğe o denli bir yerleşir ki ömür uzunluğu yitirmez canlılığı. Bilhassa de düş kırıklıkları ve acı anılar… Hiç eskimeyen bir giysi üzere daima üzerimizdedir çocukluk periyodu.

Mustafa Akar, çocukluk dünyasından derlediği anıları bugüne taşır ve nelerin değiştiğini, nelerin değişmediğini bu anılar sayesinde fark ederiz. Şiirin beslendiği kaynak çocukluk devri olunca, haliyle şiirin öznesi de şairin kendisi oluyor. Her şey, her algı, her müşahede, her duyum, her hatırlayış şairin dünyasında dönüp duran bir galaksi oluşturur adeta: “Nehirler toprağa giydirilmiş bir yelekken daha / Bir atlıkarıncaya atlayıp kaçardım atlaslara / Tığıyla ninni ören, gökkumaşı dokuyan / Bahçesine solgun çocuklar ekleyen / Sebahat teyzeler, Saadet yengeler / Ve rengi atmış karton konutumuzun / Uçarı gelini Gönül hanımlar / Eğri çizilmiş küçük gökadamın / Kadife masallarda uçan kuşlarıydılar daha”

Şairin çocukluk dünyasında öne çıkan pek çok isim var. Sözgelimi, anneler, babalar, Sebahat teyzeler, Saadet yengeler, Gönül hanımlar, Meczup Halalar, ablalar, baldızlar, dayılar, İslâmcı ağabeyler, sepet ören amcalar, güngörmüş dedeler, nineler, Sherloc Holmes, Karındeşen Jack, Clark Gable, Çizmeli Kedi vs. O denli ya “Her insan kendi içinde / Anıların nergis çiçeklerini yaşatırdı” diyen Mustafa Akar da anıların bin bir çiçekli dünyasına götürür bizi, seksenlere, iki binlere… “Gömleğimi kaldırırsan kendini görürsün / Tanış onunla, o senin ikizindir / Gülüşünün büyüttüğü çiçeklerden sun ona / Daha olmazsa tut ellerinden / Eylülle ekim ortasında bir yere götürür / Şaşırma, gideceğiniz yeri o çok âlâ bilir”

HAYATA DAİR ŞİİRLER

Mustafa Akar’da çocukluk bitmeyen bir hikayedir; bazen bir umudun, bazen de geçmişin acı anılarının simgesidir: “Ben perçemi uzak yollara değen çocuk / Göğsüme bahçeler seren uçurumları aşıp / Göğün savruk mavisini / Bir iplik üzere iğnelerden geçirdim / Dağlardan tomruklar yuvarlamak kadar / Süpürdüm takvimlerden yorgun günleri”

Şair “Bir vakitler çokmuşum, çocukmuşum ben / Moby Dick’ten geçilmezmiş art arsalar” der ve sonra o çocuk birden büyür ve şimdiki vaktin aynasını fiyat yüzümüze: “Ben 35’imde çılgın şiirler yazarken / Tahminen de sen taksitleri ödeyip az evvel meskene döndün / Çayı sürdün ocağa, çocukların karnını doyurdun / Karacaoğlan okuyarak ülkemizi düşündün / Ülkemiz işte, ismi Yunus, soyadı Emre olan” (…) “Doksanlarda kalbimize / Tüm Ortadoğu’yu sığdırırdık Türkiye’yle birlikte / En başta ezilen günlerin oğlu olmak / Yenilmişlerden sayılmanın sıkıntısıydı / Giden başındaki ağrıyı arkadaşına devredip giderdi / Beyefendiler bize küserdi, Ankara bize küserdi / Güya ölmezmiş üzere hayatta hiçbir avcı/ Kendi kurduğu tuzağa düşüp de”

Mustafa Akar’ın şiirleri, tahkiye ögesinin öne çıktığı şiirlerdir. Şair, şiirin poetik kurallarını önemsemez bir rahatlıkla anlatmaya başlar evvel. Birinci anda bir nesir metni okuyormuşsunuz üzere bir intiba bırakacağı sırada birden kallavi bir dize düşüverir şiirin tam ortasına. Şair, ‘Hazır ol!’ komutu vermişçesine tüm sözcükler şiirin kolları, yaprakları, çiçekleri oluverir birden. “Dibek Dövücüsünün Hınk Deyicisi” şiirinde olduğu üzere:

“Biz seninle sevgili Türkiye / Üsküdar’la Beşiktaş ortasında süresiz geçişmekle meşhuruz /

Gecelerin sakinleştiği, mesken kiralarının birden arttığı / Devletin bile aniden üzüldüğü vakitler / Sokakları mescitler ve babaların işten dönüşü şekillendirirdi / Zira her meskene dönüşte ayakkaplarının altını yıkardı babam / Gündelik alakaların tozunu silip atardı kapımızdan / Yalnızca bir kapımız vardı bizim hayata açılan / Şu deyyus Mozart ve günlerden Pazar / Öğretmedi bana / Cuma çarşılara aptessiz inilmez / Bir besmele kapsar bir besmeleyle içimin hünerlerini”

Bu şiir baştan sona tam bir Türkiye panoraması güya: “Nasıl yıllardı onlar ki / İyicil ve sağcı bir nizam altında yaşamak / Görev icabı yaşayan babamın acayip kararlarını tetiklerdi / Muzip göğüs çarpıntılarının / Sütbeyazı gökleri gelir bulurdu beni / Ben artık aşk ve beyaza yetmek için şiir yazıyorum ya.”

Mustafa Akar’ın şiirlerinde, şiir ve şair sözcüğü o kadar sık geçer ki… Şiiri, şiirle anlatma uğraşına şahit oluruz adeta. Bu gayrete, şairin dediği üzere ‘Şiir yazma sanatı’ da diyebiliriz: “Bu şiir yazılır / Güpegündüz Türkçe yazılır”, “Bu şiir görülür / Gör bu şiiri”, “Bu şiir okunur / Zira her şiir dokunulmak ister okunmak”, “Bu şiiri dinle n’olursun / Akan vakitlerde aka dursun bırak acı de”

“İstanbul’da Aksak Doğaçlama” başlıklı şiire, şairin poetikasını ortaya koyduğu bir metin olarak da bakılabilir. Şiirden kimi kısımlar: “Şiir yazıyorum zira Ahmet Haşim ‘serbest müstezat’ı denedi ve Yahya Kemal ‘dize dili’ni kurdu” (…) “Şiir yazıyorum zira Hacı Taşan dinledim radyoda sene / Turgut Özal, Çernobil patlamış, bürümcek, oyaçiçek / mah- çiçek, pürçek; Abdülhak Hamit’ten civelek şiirler gelecek” (…) “Şiir yazıyorum zira Ahmet Haşim çok kederli bir adamdı / Annesi Fırat kenarında gezdirirdi, veremli annesi şairi / Çağdaş şiiri başlatmak için Bağdat’tan o, Üsküp’ten Yahya Kemal geldi, şiirimizi gurbetten getirdi ikisi. Ve bunu çok düşündüm.” (…) “Şiir yazıyorum zira kırmızıyı kırmızı olarak, yeşili ayıp / kahverengiyi severek, bu ortada kahve gözlüyüm, Zühre, çok sever beni, ben de Fener’i severim. Fuzuli yaşasa Fenerbahçeli olurdu ve bu kelamımda postmodernizme gönderme yapmadım. Ne haddim!” (…) “Şiir yazıyorum zira öbür türlüsü de mümkün ancak bu türlü söyleyince daha âlâ oluyor. Ben Türk Şairi Mustafa Akar, sene 2011, çok ciddiyim. Yazıyorum şiiri miri. Kekeme ve Koma sesli.”

“Berhayat” isimli kitabı da yeniden şiire dair mülahazalarla başlar: “Gerçekçi bir şiir yazmak istiyorum, gerçek bir şiir / Yazdıklarım kimseyi ipten almasın.” (…) “Şiirler yazdım aşklardan kovuldum” (…) “Büyük Türk şiiri haklıdır, büyüktür, haklı ve büyüktür / geceye ışıl ışıl şiir düşer Türk gecesinde.”

Mustafa Akar’ın şiirinin fonunu aşk süsler. Şiire sıcaklık katan ögelerden biri de bu aşk coşkusudur: “Çünkü ben seni sevdim, ne kadar içlendim, umdum ki / Ellerin hoş bu türlü uzakları çizmeye yormasan / Zira ben seni sevdim, bozdum rengini, ne akisler vardı sende / Yok o denli pek umurumda değil yazıp ezberlediğin hoşluğun / Zira ben seni sevdim, ne kadar içlendim, gördüm ki / Ekmeğin ve kanın haklılığını kullanırsın halklara / Gecikmiş bekleyişleri dindiren bir yanın var senin”

Kısacası, Mustafa Akar hayatı anlatır şiirlerinde; yaşadıklarını, duyduklarını, gördüklerini, gözlemlediklerini, retlerini, kabullerini, çocukluğunu, gençliğini, şairliğini, dostlarını, arkadaşlarını, etrafını, tutkularını, tarihten damıttıklarını, hastalıkları, çılgınlıkları, amcaları, ablaları, yengeleri, teyzeleri, nineleri, mevsimleri… Hepsini de şiir formuna sokmasını bilerek anlatır. Şiirleri okurken bir sinema izliyormuşçasına bir pay kapılırsınız. Bazen bir aksiyon sineması, bazen romantik bir aşk filmi…Ve hepsinden de şiir tadı alarak…