T24 Sağlık
İnönü Üniversitesinin öncülüğünde 5 üniversiteden 12 bilim beşerinin iştirakiyle Alzheimer hastalığına neden olan enzimin azaltılmasına yönelik deneylerden olumlu sonuç alındı.
Dayısı ve annesini Alzheimer’a bağlı hastalıklardan kaybeden İnönü Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Kısmı Organik Kimya Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Yetkin Gök, bu hastalığın neden olduğu enzimin azaltılması ya da durdurulması gayesiyle 2017 yılında bilimsel araştırmalara başladı.
Prof. Dr. Yetkin Gök, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde fakültelerinin 7 binasının ağır hasar alması nedeniyle yıkıldığını söyledi.
Gök, sentezledikleri organik ve metal içeren organik bileşiklerle Alzheimer hastalığına neden olan asitilkolinesteraz enzimini yavaşlatma yahut etkisiz hale getirmeyi amaçladıklarını söyledi.
Alzheimer’a neden olan asitilkolinesteraz enziminin tesirinin azaltmak için laboratuvar ortamında yaptıkları deneylerde olumlu sonuçlar aldıklarına işaret eden Gök, “Ailemde Alzheimer hastalığı hayli fazla, bunu teğe bir yaşadım. Uzun müddettir aklımda olan bir hastalıktı, bu husus üzerinde çalışmak ve devam etmek isteğim vardı. Alzheimer tedavisinde kullanılan ilaçlar muhakkak bir seviyeye kadar tesir gösterebilmekte ve yan tesirleri çok fazla. Biz yan tesiri daha düşük olan, daha aktif, daha uzun mühlet tesirini gösterebilecek ilaç etken hususlarını sentezlemeye başladık, bunun özerine çalışmalarımız devam etmekte.” diye konuştu.
Araştırmaya milletlerarası atıf
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Müdürü Doç. Dr. Aydın Aktaş, 2017 yılında Prof. Dr. Yetkin Gök’ün proje yürütücülüğünde Alzheimer hastalığına neden olan enzimi etkisiz hale getirmek için laboratuvarda deneyler yapmaya başladıklarını anlatarak, şunları kaydetti:
“2018 yılında yayına dönüştürdük ve 2018 ve 2019 yıllarında bu husus üzerinde yılda 150 civarında memleketler arası atıf aldık. Asetilkolinsinir, uçlarından etkilediği organa yahut hudut ucundan ikinci bir hudut hücresine, hudut implusu taşıma misyonunun yanında hudut ve kas lifleri boyunca biyoelektriksel akımın oluşmasını da sağlayan biyolojik ehemmiyeti büyük olan bir moleküldür. Bedende sentezlenen asetilkolinesteraz enzimi ise asetilkolini parçalıyor. Asetilkolin parçalanması ise bedenin biyoelektriksel akımına ziyan veriyor, bu da Alzheimer ile birtakım hastalıklara sebep olabiliyor.”
Aktaş, Alzheimer’a neden olan enzimi etkisiz hale getirebilmek için yapılan deneylerin sonuçlarıyla ilgili şu bilgileri verdi:
“Prof. Dr. İlhami Gülçin’in katkılarıyla sentezlediğimiz moleküllerin piyasada ticari olarak satılan ilaçlara nazaran daha tesirli olduğunu gördük. Kimi deneylerde ise yan tesirinin az olacağı öngörüsünde bulunduk. 2024’e kadar 30’un üzerinde akademik çalışma yaptık ve yaklaşık 200 farklı molekül sentezledik. Sentezlediğimiz bu moleküller organik ve metal içeren organik bileşikler ile organiğe metal bağlayarak yaptığımız bileşikler. Organik temelli bileşiklerde çok yararlı sonuçlar gördük.”
Aktaş, Gaziantep Üniversitesi Fen Fakültesinden Prof. Dr. Tuba Taşkın Tok‘un ise deneylerde elde edilen sonuçları bilgisayar programında simülasyonunu yaparak, deneysel ve teorik çalışmaların uyumlu olduğunu belirlediğini söyledi.
Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Fakültesinden Prof. Dr. Muhittin Aygün ve takımıyla de sentezledikleri moleküllerin tek kristallerini elde ettiklerini aktaran Aktaş, Bartın Üniversitesi Fen Fakültesinden Doç. Dr. Parham Tarlımı
Deneylerde sentezlenen moleküllerin Alzheimer’a neden olan asitilkolinesteraz enziminin tesirini azalttığını bildiren Aktaş, “Deneylerde çalıştığımız moleküllerin birçoklarının tesirli olduğunu belirledik. Lakin ortalarında birkaç adedinin piyasadaki ilaçlardan çok daha tesirli olduğunu ve yan tesirlerinin daha az olduğunu gördüğümüz moleküller üzerin yoğunlaştık.” dedi.
Hayvan deneyleri için davet
Deneylerde elde ettikleri olumlu sonuçları hayvanlar üzerinde de gerçekleştirmek istediklerini fakat laboratuvarlarının 6 Şubat 2023’deki zelzelelerde hasar aldığını tabir eden Aktaş, şunları aktardı:
“Araştırmalarımız sekteye uğradı. Tekrar toparlanarak çalışmalara sürat vermeye başladık. Sentezlediğimiz moleküllerin Alzheimer hastası hayvanlar üzerinde tesirini çalışmak isteyen tüm akademisyenleri projemizde görmek, birlikte çalışmak ve daha güzel sonuca ulaşmak isteriz. Yapacağımız çalışmalarla Alzheimer hastalarına bir halde şifa olmak ve meşakkatlerini gidermeye katkı sunmak isteriz. Sentezlediğim molekülleri hayvan deneylerinde çalışmak isteyen tüm akademisyenlere projemizde yer var.” (AA)
|
“Rumca bilmeseler de Yunanistan’a gönderildiler”; Kayıp bir neslin öyküsü ‘Mübadele’
|
